In de loop van zijn werkzame leven is Jac van Someren enorm productief geweest. Hoe omvangrijk? Dat weten ook zijn erfgenamen niet. Er is niet altijd goed archief bijgehouden. Zijn kinderen weten wel dat het aantal kunstwerken enorm moet zijn.

Uit familieherinneringen kwam onlangs boven water dat Jac in de jaren negentig van de vorige eeuw in opdracht van de gemeente Veldhoven een kunstwerk heeft gemaakt. Foto's ontbraken in het familie-archief. Met dank aan inwoner Rob van der Maden die 'Pentagon' fotografeerde. Er is nu weer een stukje geschiedenis geschreven. Het kunstwerk staat bij het gezondheidscentrum 'De Ligt'.

Schaatser, gips, H 100 cm, 1962

Het leven van Jac van Someren kan worden ingedeeld in drie periodes. In het menu Fotogalerie is van elke periode een overzicht van zijn werken te zien.

1954-1967

Geboren als oudste zoon van een slager, was het destijds vanzelfsprekend dat hij zijn vader zou opvolgen. Ook al was al snel duidelijk dat in dit vak zijn hart niet lag.

Al vroeg maakt Jac klassieke, figuratieve beeldhouwkunst. Werken als Man met gieter, De Mijnwerker en Moeder met kind stralen een robuuste eenvoud uit, alsof de kunstenaar zich met het arbeidsmilieu wil identificeren. Met zijn keramische werk Oude man en de zee, een verwijzing naar Ernest Hemingway's boek, zette hij nog een stap verder. Een man in een bootje wordt voortgestuwd door een woelige zee. Als een wild schuimende vloedgolf stijgt dit tafereel op uit een boek.

In 1962 besluit Jac om van beroep te veranderen. In 1968 studeerde hij af aan de Academie voor Industriële Vormgeving (afdeling Vrije Vormgeving) in Eindhoven, waar hij voor de richting beeldhouwen en keramiek koos. De veelzijdigheid die hij in die jaren heeft ontwikkeld, maakt veel critici onzeker. Het is ook die multidisciplinaire aanpak die hij zo bewondert in Beuys. Jac: "Beuys heeft altijd van alles gebruikt wat hij tegenkwam, geen enkele beperking in materiaal. Dat werd ook mijn uitgangspunt".

Titaar,1970

1968-1989

In deze jaren geeft Jac van Someren les keramiek aan jongeren en volwassenen.

Voor zover tijd beschikbaar voor eigen werk laat hij zich in deze fase leiden door zijn sociale betrokkenheid. Aan het eind van de jaren zestig wijst hij, nog voor de massademonstraties, in zijn werk Atoomcentrale al op het gevaar van kernenergie. In Snoepflessen van de bioloog neemt hij een loopje met de medische experimen­teerzucht. Drie snoepflessen gevuld met keramische embryo's, de middelste fles met lottoballetjes: De wetenschap van het gokken. Een ander kenmerk voor veel van zijn werk is de komische noot. Als toeschouwer word je voortdurend op het verkeerde been gezet. Van een vogelnestje met heuse vleugelmoeren tot een Uitlaat­hond gemaakt van een auto-uitlaat. "Ik wil iets anders creëren dan je normaal zou verwachten. Een kleine kwinkslag waardoor je net even anders tegen de werkelijkheid aankijkt," aldus Jac. En wanneer hij gevraagd wordt voor een expositie in de open lucht, blijft het niet bij een idee.

Zo schermde hij eens tijdens een kunstproject een eiland af in het midden van de Bies­bosch. Een idyllische plek die ge­vrijwaard moest blijven van bezoekers. Hij bouwde een bruggedeelte dat aan de wal bleef steken en onmogelijk het eiland zou halen. Verder lag er aan de oever een veel te korte polsstok en gaven de richtingaanwijzers op een speelse wijze de verkeerde weg aan.

Haverkorrel op willigen stand, 1987

1989-2006

Vanaf 1989 kon Jac als zelfstandig kunstenaar aan de slag. Bleef keramiek zijn ‘hoofdvak', aan materiaalkeuze en gebruikte technieken werden verder weinig grenzen gesteld.

"Ik neem graag wat de natuur mij schenkt". Van bundels wilgenhout tot de verrassende vormen van zaden. Een gevonden boomstronk wordt in zijn handen een Pijn­boom, waarbij mensengezichten opduiken uit het zwaar beschadigde hout. Bontgekleurde herfst‑ en bloembla­deren worden door de kunstenaar herschikt in symmetrische natuurtapijten soms in de tuin van de buren. "Mijn buren gaan daar heel voorzichtig mee om".

Van Somerens werken zijn soms zo grootschalig gedacht dat zelfs zijn eigen tuin of die van de buren te klein wordt. Dan trekt hij erop uit. Een favoriete plek is het Waalrense natuurgebied: de Zandberg. Beperkingen kent de kunstenaar daar niet, en hij neemt allerlei materialen mee. Variaties op zinkstukken (rijshouten vlechtwerken voor dijkverzwaring) worden in fraaie patronen op het zand gelegd, soms in combinatie met andere materialen zoals wilgenhout en sterk vergrote keramische zaden: Variaties op zinkstukken en Bloem van haver.

Met pigmenten en gekleurd zand creëert Jacques hallucinerende zandtekeningen, die een zelfde magische uitstraling hebben als de schilderingen van de Navajo‑indianen of de Aboriginals.

Alleen een foto rest aan het eind nog, want ook hier worden alle installaties na een dag hard werken weer opgeruimd. Het is zijn privétheater in de open lucht. Juist deze totale vrijheid is wat hem zo aantrekt. Zaden en vooral de haverkorrel is een natuurvorm die Jacques mateloos fascineert. In zijn huiskamer stond een bronzen haverkorrel op een sokkel, traag wentelend om zijn as. De vloeiende, organische structuur van deze zaadkorrel lijkt op een verstilde, ineengedoken zwaan die langzaam zijn vleugels uitstrekt. Natuurvormen die weer andere onverwachte natuurbeelden oproepen. Ook andere zaden duiken in zijn oeuvre op, vaak in opvallende formaten.

Zijn band met de natuur wordt door het gebruik van wilgenhout verstevigd, een taaie robuuste houtsoort bestand tegen de ruigste weersomstandigheden. In Nederland en België ook in gebruik voor het zuiveren van zware metalen uit verontreinigde grond. Grote gebogen wilgenhout-bundels duiken keer op keer op in zijn werken. In Kudde staan ze als koeien zij aan zij in het hoge gras, en in Waterloop wandelen de bundels als lemmingen gedwee de waterplas in. Soms weeft hij ook kleine netjes van wilgentakken hoog in de bomen, als ragfijne spinnenwebben. In zijn Wadzwal­ker is dat proces precies omgedraaid. Een grote boomtak staat fier overeind, steunend op breed uitwaaierende takken.  Aan het eind van iedere tak bevinden zich kleine webjes van gevlochten wilgenhout, dansend als kleine voetjes in de rondte. Willige werken noemt Jac ze. Wilgenhout dat ooit diende voor werktuigen en gebruiksvoorwerpen, maar nu terug kan keren tot haar oorspronkelijke wortels. Niet alleen het zuiverende vermogen van de wilg oefent een enorme aantrekkingskracht uit op Jac. In zijn gehele werk wil hij de milieumisstanden aan de kaak stellen. Zuiveren, reinigen en recyclen lijken dan afgeleide onderwerpen voor zijn inspiratie. Zijn creativiteit laat zich hierbij niet beperken door materialen of tijd. Zijn eerste zuiveringsinstallatie bouwt hij al in 1968.

De laatste jaren is hij teruggekeerd naar portretten, rake typeringen van bijzondere figuren in brons. De cirkel lijkt compleet: in juli 2006 is Jac helaas overleden. 

Theepotten, 1989

Eén van zijn cursisten (Tonja van Hoek) schreef 2 gedichten voor Jac van Someren: Theepotten en Na jou

De bronzen kunstwerken staan tentoongesteld in Beeldentuin Sous Terre in Lithoyen.

In het Archief (datum 12-7-06) van het Aalst-Waalre Journaal heeft ter nagedachtenis aan Jac van Someren een hommage uitgezonden. 

In zijn geboorteplaats Megen zijn een aantal werken te bezichtigen. Eerbetoon aan de middenstand is geplaatst naast de Gevangentoren in de Torenstraat. Wat verderop in de Torenstraat is De Harmonikaspeelster te bezichtigen en op de Koolmarkt staat Vol Verwachting.

In de beeldentuin van Sous Terre in Lithoyen zijn nog een aantal bronzen beelden te bezichtigen. Deze beelden zijn daar ook te koop.

De kunstwerken uit de nalatenschap van wilgenhout zijn geschonken aan het Biesbosch Museum.

In ere hersteld

Op 11 september is het beeld Hommage aan de middenstand opnieuw onthuld.

Nadat het beeld in maart van dit jaar is vernield en gesloten, heeft de Heemkundekring Megen, Haren en Macharen alles in het werk gesteld op het beeld te kunnen herplaatsen.

Met geld dat door de Heemkundekring is ingezameld bij de gemeente Oss, de Megenaren en vele liefhebbers, heeft Jur Strelitski in de geest van Jac een copie gemaakt. 

Transportfietst.net wijdt ook een nieuwsbericht aan deze onthulling.

Heeft u vragen, opmerkingen of heeft u belangstelling voor een van de werken van Jac van Someren dan kunt u contact opnemen via

lea.van.someren@planet.nl